Tại sao nói: Đông y chữa người bệnh, Tây y chữa bệnh người?

Mục đích của Đông y và Tây y đều nghiên cứu sự sống, sức khỏe và bệnh tật của con người để giúp cho sự sống lâu dài, sức khỏe dẻo dai và đẩy lùi bệnh tật sao cho hữu hiệu nhất. Tuy nhiên, do hoàn cảnh địa lý, lịch sử, văn hóa và sắc tộc mà phương pháp nhận thức luận đã hình thành những hệ thống lý luận và thực hành khác nhau của hai nên văn hóa Đông và Tây.

Khi đề cập tới vai trò của Đông y trong đời sống, một nhà lý luận Đông y nổi tiếng đã có những so sánh rất hay rằng: Hệ thống các phương tiện giao thông hiệu đại có ô tô, máy bay, tàu hỏa, tàu thủy và cũng không thể hiếu những con lừa – phương tiện vận tải ở vùng đồi núi. Như vậy để thấy rằng dù nền y học phương Tây có phát triển và hiện đại hóa cỡ nào thì cũng không thể thay thế được những chú lừa của Đông y. 

Đông và Tây y khác biệt ở phương pháp nghiên cứu và đối tượng tiếp cận

Đông y và Tây y đều được xây dựng trên nền tảng của hai nền triết thuyết khác nhau. Đối với Đông y, vấn đề cần lưu ý là sinh lý và bệnh lý căn cứ vào hình trạng giải phẫu thực thể, xuất phát từ chức năng. Do đó, các khái niệm trong Đông y đều có tính hữu danh vô hình, tức là biểu thị chức năng không nhất thiết phải đồng nhất với cơ quan hoặc tổ chức thực thể. 

Thầy thuốc Đông y thường nó rằng “tả can hữu phế” tức gan ở bên trái, phổi ở bên phải. Nhưng đấy là kiến thức sinh lý bình thường. Tuy nhiên, trong Đông y, can chỉ tạng can, phế chỉ tạng phế mà ngũ tạng tức là tâm, can, tỳ, phế, thận không phải là tim, gan, lách, phổi, thận như trong phải phẫu của sinh lý hiện đại.

Con người được ví như một thái cực đồ. Theo phương vị trong không gian, tạng can ở hướng Đông, phía bên trái còn tạng phế ứng với hướng Tây là bên phải. Cách nói tả can hữu phế là ám chỉ chức năng hành khí. 

Điều đặc biệt của Đông y là các phương pháp châm cứu, bấm huyệt, xoa óp, phương thuốc trên lâm sàng của Đông y đã chữa trị điều nhiều chứng bệnh mà tây y phải bó tay. 

Tại sao nói Đông y chữa bệnh người còn Tây y chữa người bệnh?

Có người nói rằng: Đông y chỉ thấy rừng mà không thấy cây còn Tây y chỉ thấy cây mà không thấy rừng. Nói như vậy để hiểu rằng Đông y coi trọng cách tiếp cận tổng thể còn Tây y coi trọng bộ phận.

Các thầy thuốc Tây y thường tiếp cận vấn đề theo phương pháp phân tích hoàn nguyên còn Đông y tiếp cận vấn đề theo phương pháp chỉnh thể. Trong Đông y, con người là một vũ trụ nhỏ, là chỉnh thể không thể chia cắt.

Từ thời xa xưa khi khoa học chưa phát triển, Đông y đã chẩn đoán, chữa bệnh bằng phương pháp tư duy hình tượng thiên về trực cảm, phát minh hệ thống chẩn trị bệnh là phép “biện chứng luận trị”.

Qua đó, người thầy thuốc dùng tứ chẩn: vọng – văn – vấn – thiết với các thao tác nhìn, ngửi, nghe, hỏi, bắt mạch, sờ nắn để thu thập khách quan về bệnh tình, sau đó phân tích tìm ra căn nguyên, vị trí bệnh sau đó xác định phương pháp và bài thuốc chữa trị cụ thể. 

Đông y coi trọng chứng, còn Tây y coi trọng bệnh. Chứng ở đây không phải là triệu chứng, là chỉnh thể mang tính vĩ mô còn bệnh là khái niệm cụ thể mang tính vi mô.